Lộ trình để phủ bảo hiểm thất nghiệp đến nhóm lao động phi chính thức

Mở rộng đối tượng tham gia để đạt lợi ích kép

PGS.TS Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học, Lao động và Xã hội, nhận định sau 16 năm triển khai, chính sách bảo hiểm thất nghiệp đã trở thành một chính sách an sinh xã hội quan trọng.

Bảo hiểm thất nghiệp được ví như chiếc “phao cứu sinh” giúp người lao động vượt qua khó khăn trong giai đoạn mất việc, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp duy trì nguồn nhân lực và thị trường lao động trở nên ổn định hơn.

Tuy nhiên, một thực tế cần phải xem xét là hiện nay, lao động phi chính thức dù chiếm hơn 60% lực lượng lao động trên thị trường, vẫn chưa có cơ hội tiếp cận chính sách này. Trong đó, 1/3 trong số họ lại không tham gia bất kỳ chính sách an sinh xã hội nào.

“Lao động phi chính thức có đặc thù riêng. Công việc của họ thường không ổn định, thu nhập bấp bênh, quan hệ lao động lỏng lẻo. Khi công nghệ phát triển, mối quan hệ lao động ngày càng linh hoạt và biến động. Chẳng hạn như những lao động trong lĩnh vực công nghệ, làm việc từ xa, họ có thừa khả năng và ý thức tham gia bảo hiểm thất nghiệp nhưng còn thiếu cơ hội tiếp cận, nằm ngoài “hàng rào” của doanh nghiệp.

Chúng ta chưa thể quản lý sát sao nhóm lao động phi chính thức, đặc biệt là nhóm “mới nổi” như trên, nhưng không đồng nghĩa với việc không thể triển khai chính sách một cách linh hoạt, hướng đến mục tiêu bao phủ nhóm lao động này”, PGS.TS Nguyễn Thị Lan Hương nói.

Nguyên Viện trưởng nhấn mạnh nếu mở rộng được đối tượng tham gia sang khu vực phi chính thức, chính sách bảo hiểm thất nghiệp sẽ đạt được lợi ích kép khi vừa bảo vệ nhóm lao động yếu thế, vừa giảm tỷ lệ lao động phi chính thức và tăng tỷ lệ tham gia bảo hiểm thất nghiệp.

Tạo chính sách “3 dễ” dành cho người lao động

Theo nguyên Phó Cục trưởng Cục Việc làm Lê Quang Trung, để chính sách bảo hiểm thất nghiệp bao phủ nhóm lao động này, cần có sự đánh giá và khảo sát kỹ lưỡng.

“Cần nắm rõ số liệu thực tế rằng họ có thu nhập như thế nào, khả năng đóng góp ra sao, nhu cầu và mong muốn của họ là gì. Trên cơ sở đó, chúng ta mới có thể thiết kế các gói chính sách phù hợp với thực tiễn, đảm bảo quyền lợi và tạo động lực để người lao động tham gia”, ông Lê Quang Trung nói.

Nguyên Phó Cục trưởng Cục Việc làm khẳng định nếu triển khai tốt, chính sách không chỉ bảo vệ hàng chục triệu lao động, mà còn trở thành đòn bẩy giúp thị trường lao động hiện đại, minh bạch và dễ kiểm soát hơn.

Theo ông Lê Quang Trung, chìa khóa trong việc triển khai chính sách bảo hiểm thất nghiệp đến lao động phi chính thức chính là đáp ứng phương châm dễ tiếp cận, dễ hiểu, dễ thực hiện, thay vì theo đuổi phương châm cũ là đúng đối tượng, đúng chế độ và đúng thời hạn.

Định hướng mới là phải triển khai sao cho thật sự đơn giản, dễ hiểu, dễ đăng ký và dễ thụ hưởng. Ông cho rằng cần xem lao động phi chính thức là chủ thể thực hiện chính sách, nghĩa là chính sách phải có lựa chọn linh hoạt để họ thấy được lợi ích trực tiếp.

“Càng có nhiều sự lựa chọn, mức độ người lao động tham gia càng cao. Chúng ta cần có lộ trình thực hiện rõ ràng, linh hoạt hơn bởi việc quản lý nhóm lao động phi chính thức không giống như các nhóm khác”, nguyên Phó Cục trưởng Cục Việc làm nói.

PGS.TS Nguyễn Thị Lan Hương đồng tình rằng cần có lộ trình triển khai sao cho hợp lý với thực tiễn, đáp ứng nhanh nhu cầu của người lao động. Ngoài ra, bà chia sẻ có thể xem xét đến các nhóm giải pháp như tăng cường năng lực của các trung tâm dịch vụ việc làm; xây dựng cơ sở dữ liệu số cập nhật liên tục về thị trường lao động; phát triển hạ tầng về dịch vụ việc làm…

Khi có dữ liệu minh bạch, hệ thống kết nối mạnh, cơ quan quản lý không chỉ dễ dàng theo dõi thị trường, triển khai chính sách hợp lý, mà người lao động cũng có thêm nhiều cơ hội tiếp cận với hệ thống an sinh xã hội.   

Nguồn: dantri.com.vn