Sáng 17.8, tiếp tục chương trình kỳ họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB-XH Đào Ngọc Dung đã trình bày tờ trình của Chính phủ về dự thảo luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi.
Bộ trưởng Bộ LĐ-TB-XH đọc tờ trình
GIA HÂN
So với luật BHXH năm 2014, luật BHXH sửa đổi có nhiều thay đổi, trong đó bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội để hình thành hệ thống BHXH đa tầng.
Tính đến cuối 2022, Việt Nam có khoảng 14,4 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu (từ 55 tuổi trở lên đối với nữ; từ 60 tuổi trở lên đối với nam). Tổng số người hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng, trợ cấp hưu trí xã hội là hơn 5,1 triệu người chiếm khoảng 35% tổng số người sau độ tuổi nghỉ hưu.
Mục tiêu đến năm 2030, có khoảng 60% số người sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu, BHXH hằng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội. Để đạt mục tiêu này, dự thảo luật sửa đổi quy định công dân Việt Nam từ 75 tuổi trở lên, không có lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng khác, sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội do ngân sách đảm bảo.
Theo Chính phủ, việc giảm độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội từ 80 tuổi xuống còn 75 tuổi sẽ giúp mở rộng đối tượng thụ hưởng trợ cấp hưu trí xã hội thêm khoảng 800.000 – 1 triệu người cao tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội và bảo hiểm y tế.
Dự thảo luật cũng bổ sung quy định giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hàng tháng từ 20 năm xuống 15 năm, nhằm tạo cơ hội cho những người tham gia muộn hoặc quá trình tham gia không liên tục có thời gian đóng BHXH ngắn được hưởng lương hưu.
Lo ngại làn sóng rút BHXH một lần ồ ạt
Về rút BHXH một lần, Chính phủ cho rằng đây là vấn đề lớn, phức tạp, nhạy cảm nên xin ý kiến Quốc hội 2 phương án.
Phương án 1 quy định việc hưởng BHXH một lần đối với hai nhóm người lao động khác nhau. Trong đó, nhóm 1 là người lao động đã tham gia BHXH trước khi luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc, có nhu cầu thì được nhận BHXH một lần.
Ưu điểm của phương án này sẽ dần dần từng bước khắc phục được tình trạng hưởng BHXH một lần của thời gian qua. Song nhược điểm do chỉ áp dụng đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày luật này có hiệu lực, nên đối với hơn 17,5 triệu người lao động đang tham gia BHXH vẫn có quyền lựa chọn hưởng BHXH một lần.
Phương án 2, sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH.
Ưu điểm là hài hòa quyền lợi người lao động và chính sách an sinh xã hội lâu dài. Mặc dù, số lượt người hưởng BHXH một lần có thể không giảm nhiều, nhưng khi hưởng BHXH một lần thì người lao động cũng không hoàn toàn ra khỏi hệ thống do vẫn bảo lưu một phần thời gian đóng còn lại.
Nhược điểm của phương án là chưa giải quyết triệt để việc rút BHXH một lần. Người lao động không được giải quyết hưởng BHXH một lần trên toàn bộ thời gian đóng nên có cảm giác giảm quyền lợi trước mắt. Đồng thời, có thể xuất hiện tình trạng gia tăng người lao động đề nghị hưởng BHXH một lần trước khi luật có hiệu lực thi hành. Tình trạng hưởng BHXH một lần khi còn trẻ (chưa đến tuổi nghỉ hưu) sẽ tiếp tục tiếp diễn trong tương lai.
Cho ý kiến thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, vẫn còn nhiều ý kiến về quy định BHXH một lần. Trong đó có ý kiến cho rằng không đồng ý với cả 2 phương án Chính phủ trình. Lý do phương án 1 sẽ tạo sự bất bình đẳng giữa những người tham gia và sau khi luật có hiệu lực, tiềm ẩn gây mất ổn định xã hội, tạo làn sóng ồ ạt rút BHXH một lần.
Trong khi phương án 2 cho rút 50% không hợp lý, vì số tiền đóng là của người lao động. Ban soạn thảo cũng chưa giải thích được vì sao đưa ra tỷ lệ 50%.
Thường trực Ủy ban Xã hội cho rằng mỗi phương án đều có ưu, nhược điểm và còn nhiều ý kiến khác nhau. Đây là vấn đề phức tạp, nhạy cảm, ảnh hưởng đến quyền lợi và tác động đến tâm lý người lao động. Vì thế, đề nghị Chính phủ tiếp tục tham vấn, lấy ý kiến, cân nhắc để nghiên cứu quy định nhằm đảm bảo quyền lợi lâu dài cho người lao động.
Nguồn: thanhnien.vn