Người dân làm thủ tục liên quan đến bảo hiểm xã hội tại Hà Nội – Ảnh: NAM TRẦN
Bảo hiểm xã hội TP Hà Nội vừa công bố danh sách gần 25.500 đơn vị sử dụng lao động chậm đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp từ hai tháng trở lên trong tháng 9-2025.
Có đơn vị nợ tiền bảo hiểm xã hội hàng chục tỉ đồng
Trong đó có nhiều đơn vị chậm đóng hơn 100 tháng hoặc nợ số tiền lên tới hàng chục tỉ đồng. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động khi giải quyết chế độ ốm đau, thai sản, hưu trí hay thất nghiệp, mà còn gây mất cân đối các quỹ, khó bảo đảm an sinh xã hội.
Chính phủ vừa ban hành Nghị định 274 (ban hành ngày 6-10-2025) và có hiệu lực từ ngày 30-11-2025, quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về việc chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội.
Theo đó nếu chủ sử dụng lao động chậm đóng do lý do bất khả kháng như thiên tai nghiêm trọng, hỏa hoạn lớn, dịch bệnh nguy hiểm, tình trạng khẩn cấp hoặc sự kiện bất khả kháng theo luật thì không bị xử lý theo hành vi trốn đóng.
Tuy nhiên doanh nghiệp phải có hồ sơ chứng minh nguyên nhân bất khả kháng gửi cơ quan bảo hiểm xã hội trước ngày 25 của tháng có văn bản đôn đốc.
Khai báo tiền lương thấp hơn thực tế để giảm mức đóng, xử lý ra sao?
Về thời gian, nghị định nêu trường hợp người lao động chưa được đăng ký tham gia trong 60 ngày từ thời điểm bắt buộc, số tiền chậm đóng sẽ tính từ sau lúc đó.
Nếu doanh nghiệp khai báo tiền lương thấp hơn thực tế để giảm mức đóng, phần chênh lệch được tính là số tiền trốn đóng.
Trường hợp đã bị cơ quan bảo hiểm xã hội đôn đốc, song không thực hiện nghĩa vụ thì số tiền và số ngày trốn đóng tính sau 60 ngày từ mốc hết hạn đóng hoặc theo thời điểm quy định trong văn bản đôn đốc.
Nghị định cũng quy định mức thu tiền lãi chậm, trốn đóng bằng 0,03%/ngày trên số tiền vi phạm.
Cơ quan bảo hiểm xã hội có trách nhiệm xác định hành vi chậm đóng, trốn đóng, tính toán chính xác số tiền và số ngày vi phạm, thông báo cho doanh nghiệp để đối chiếu và thu đúng quy định, bảo vệ người lao động trước khi doanh nghiệp mất khả năng đóng.
Kể từ thời điểm Nghị định 274 có hiệu lực (30-11-2025), hằng tháng cơ quan bảo hiểm xã hội sẽ rà soát, xác định đơn vị, doanh nghiệp chậm đóng hoặc trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp và gửi văn bản đôn đốc trong 10 ngày đầu tháng.
Văn bản đôn đốc nêu rõ số tiền, số ngày chậm đóng, trốn đóng; số tiền phải nộp thêm 0,03%/ngày tính trên số tiền, số ngày chậm đóng, trốn đóng; quy định về xử lý hành vi chậm đóng, trốn đóng và thời hạn chuyển từ hành vi chậm đóng sang trốn đóng.
Theo cơ quan bảo hiểm xã hội, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 (hiệu lực từ 1-7-2025) và nghị định 158 năm 2025 quy định rõ chế độ hưu trí, tử tuất đối với người lao động khi chủ sử dụng lao động không còn khả năng đóng bảo hiểm xã hội.
Người lao động vẫn được hưởng chế độ với một số trường hợp sau: doanh nghiệp có quyết định tuyên bố phá sản hoặc đang làm thủ tục phá sản, giải thể; bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp; không còn hoạt động kinh doanh tại địa chỉ đã đăng ký; không có người đại diện theo pháp luật hoặc người được ủy quyền thực hiện quyền và nghĩa vụ của người đại diện.
Nguồn: tuoitre.vn