Sửa luật để ngăn làn sóng rút bảo hiểm xã hội một lần

TS BÙI SỸ LỢI (nguyên phó chủ nhiệm Ủy ban Xã hội): Giảm thời gian đóng để ngăn rút BHXH một lần

Để hạn chế rút BHXH một lần, trước hết cần nỗ lực hơn để người lao động hiểu ý nghĩa, giá trị của BHXH và có chính sách hỗ trợ, giải quyết những khó khăn trước mắt cho họ để giữ được lưới an sinh. Nếu không, cả xã hội sẽ phải cùng nhau trả giá.

Thực tế, việc rút quỹ BHXH một lần có thể vẫn không đủ nguồn lực để trang trải cuộc sống và tạo mở việc làm của gia đình người lao động. Do đó, rất cần những gói vay ưu đãi để hỗ trợ thêm cho họ.

Đồng thời, cần có chính sách tạo “sinh kế” giải quyết việc làm bền vững, hoặc hỗ trợ doanh nghiệp ổn định sản xuất, chuyển đổi ngành. Hỗ trợ đào tạo lại nghề cho người lao động qua quỹ bảo hiểm thất nghiệp…

Để hạn chế người lao động rút BHXH một lần, giải pháp giảm thời gian đóng BHXH xuống 15 năm, thậm chí 10 năm được hưởng lương hưu là phù hợp, rất tốt cho người lao động. Đề xuất này đã được đưa vào dự thảo sửa đổi Luật BHXH.

Thêm vào đó, phương án được đề xuất cho phép rút 50% BHXH một lần là giúp người lao động vượt qua được khó khăn trước mắt nhưng vẫn đảm bảo an sinh khi về hưu. Tuy nhiên cần giải thích làm rõ ưu, nhược để người dân đồng thuận.

Đại biểu NGUYỄN THỊ VIỆT NGA (Hải Dương): Cần ngay chính sách hỗ trợ trước mắt cho người lao động

Nhiều người lao động có nhận thức rõ về lâu dài sẽ thiệt thòi nhưng phải giải quyết cái ăn, cái mặc trước mắt, phải tồn tại. Do đó, cần tập trung quan tâm đời sống hiện tại của người lao động như việc làm, hỗ trợ khác. Cạnh đó, cần có chính sách hỗ trợ ngay trước mắt trên cơ sở đúng đối tượng.

Hiện nay đã có nhiều quỹ được triển khai. Việc hỗ trợ người lao động dù có quỹ hay không, đều phải hướng đến giải pháp hỗ trợ trực tiếp cho người lao động đang gặp khó khăn, để họ không sử dụng đến tiền để dành cuối cùng là BHXH.

Việc thành lập quỹ phải qua quy trình, thủ tục hành chính, trong khi người lao động đang cần tiền ngay trước mắt, nên cần phát huy vai trò của gói hỗ trợ an sinh. Chúng tôi kỳ vọng bộ trưởng đưa ra giải pháp hỗ trợ cho người lao động. Bộ cần phải phân định rõ các vướng mắc để sớm tham mưu Chính phủ để tháo gỡ.

Người lao động đắn đo trước “cơn khát”

Ông Ngọc Truyền (công nhân thuộc diện cắt giảm lao động của Công ty TNHH PouYuen Việt Nam đợt này) vừa có buổi chia tay bịn rịn với chủ nhà trọ sau hơn 12 năm.

Ông Truyền tâm sự, ngay khi thấy tên mình trong danh sách bị cắt giảm đã chạy đông chạy tây kiếm việc.

Ngặt nỗi năm nay ông đã ngoài 50 tuổi. Đa số các công ty đều gặp khó, doanh nghiệp có tuyển thì cũng khắt khe hơn, có thì cũng chỉ chọn người trẻ, khỏe nên những gì ông nói đều có cơ sở.

Giờ ông Truyền đã chuyển về quê Trà Vinh sống. Không nhà cửa, ông bắt buộc phải ăn nhờ ở đậu nhà người thân.

Muốn trồng lúa trên 2 công ruộng của mình thì cũng phải đợi đến hết năm 2024 vì đã cho người khác thuê. 88 triệu đồng tiền công ty hỗ trợ khi nghỉ việc cũng vơi dần vì các khoản tiền nhà trọ, tiền thuê xe chở đồ đạc từ TP.HCM về quê đợt này, tiền nợ… Vợ ông, bà Kim Liên (44 tuổi), cũng từng là công nhân, nhưng đã thất nghiệp hai năm nay. Khó khăn vậy nhưng nghĩ đến việc chỉ còn phải đóng 2,5 năm nữa nên ông mới chạy khắp nơi kiếm việc để đóng tiếp bảo hiểm.

Thiếu tiền “trang trải nợ nần, tiền con đi học” nên chị Tâm (35 tuổi, quê Đồng Tháp) cũng ngậm ngùi xếp hàng, lấy số đợi tới lượt làm thủ tục nhận bảo hiểm xã hội một lần.

Chị tâm sự đã mất rất nhiều đêm thức trắng nghĩ về việc này. Những khoản vay nợ họ hàng, công ty tín dụng từ hồi cả hai vợ chồng phải nghỉ việc ở nhà chống dịch COVID-19 đến nay vẫn chưa thể trả hết.

Để được rút, chị buộc phải xin vào làm công việc thời vụ, lau dọn ở một quán ăn gần nhà trọ vì theo quy định sau 12 tháng không có việc làm mới có thể lãnh được. Giờ quán ăn cũng đã dẹp, chị tiếp tục thất nghiệp, khó khăn chất chồng.

Đóng bảo hiểm được sáu năm, nếu rút chị sẽ được khoảng 47 triệu đồng. “Cứ rút đã, giờ đang “cơn khát”. Hai vợ chồng cũng xác định, đời công nhân tới đâu tính tới đó”, chị Tâm nói.

“Chợ” thanh lý, mua bán sổ bảo hiểm xã hội vẫn sôi nổi

Thị trường lao động, việc làm liên tiếp gặp khó nên dĩ nhiên người lao động là đối tượng trực tiếp bị ảnh hưởng.

Cũng vì vậy mà những khu “chợ” online chuyên mua bán, thanh lý sổ bảo hiểm xã hội tại TP.HCM ngày một “nóng”. Để dễ hiểu, thanh lý, mua bán sổ bảo hiểm là việc người lao động chịu “bán non” sổ của mình dẫu đã có nhiều khuyến cáo về vấn đề này.

Người lao động sẽ không cần phải làm quá nhiều thủ tục, đợi chờ tận một năm trời thất nghiệp mới được lãnh tiền.

Dĩ nhiên cái giá cho sự nhanh chóng, tiện lợi, “tiền tươi thóc thật” của dịch vụ này là việc số tiền thực nhận sẽ luôn thấp hơn nhiều so với số tiền mà người lao động thực lĩnh từ bảo hiểm xã hội.

Còn với việc cầm cố thì với khoảng 20% giá trị sổ sẽ được tính với lãi suất hơn 10%/tháng. Muốn giá cao thì khoảng 15 – 20%/tháng. Nếu muốn thanh lý thẳng, mức giá được đưa ra cao nhất không quá 60% dựa trên số năm, mức tiền đóng và tiền thực lãnh của cuốn sổ đó.

CÔNG TRIỆU

Tìm giải pháp phù hợp với Việt Nam chứ không so sánh!

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhắc đến chuyện không có một quốc gia nào mà có cơ chế rút bảo hiểm xã hội một lần dễ dàng như Việt Nam.

Ông nhắc lại đã mời trực tiếp chuyên gia được Liên Hiệp Quốc đánh giá là người giỏi nhất trong lĩnh vực bảo hiểm sang “bày mưu tính kế” xem cách nào khắc phục điều này.

Vị chuyên gia này nêu quan điểm “Việt Nam hào phóng quá” trong việc cho phép rút bảo hiểm xã hội một lần và bây giờ chữa là khó.

Theo bộ trưởng, thông lệ quốc tế chỉ cho rút khi mắc bệnh nan y và khi chuyển đi sống ở nước ngoài. Còn Việt Nam cho tự do và đây là quyền công dân nên không thể cấm.

“Bên cạnh đó, quyền lợi khi rút ở mức cao, đóng 8% nhưng lại hưởng toàn bộ phần đóng của cả Nhà nước, doanh nghiệp, dẫn đến nhiều trường hợp chưa muốn rút nhưng thấy quyền lợi cao hơn nên rút và sau đó lại tham gia”, ông nói và cho biết thêm hiện nay 1/3 người rút bảo hiểm xã hội một lần đã quay trở lại. Một nguyên nhân khác là tuyên truyền về vấn đề này chưa hiệu quả.

Với thông tin này, đại biểu Trần Thị Diệu Thúy cho rằng cần có chính sách lâu dài và đồng hành với người lao động cần phải tính đến, với đặc thù của thị trường lao động Việt Nam, chứ không phải so sánh với bất cứ nước nào.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) cũng cho rằng chúng ta nên tham khảo thông lệ quốc tế, nhưng thông lệ như chuyên gia được Bộ trưởng Dung nêu là khó ở Việt Nam bởi liên quan rất nhiều thứ, trong đó có cả văn hóa sử dụng tiền từ đóng bảo hiểm.

Bộ trưởng Bộ Tài chính HỒ ĐỨC PHỚC: Đề xuất gói hỗ trợ 23.000 tỉ đồng từ quỹ bảo hiểm thất nghiệp hỗ trợ lao động

Năm 2021 Việt Nam đã chi từ quỹ bảo hiểm thất nghiệp là 47.356 tỉ đồng hỗ trợ cho người lao động bị ảnh hưởng do dịch COVID-19. Trong đó chi hỗ trợ trực tiếp từ quỹ cho những đối tượng ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 là 30.800 tỉ đồng. Năm 2023, số dư quỹ bảo hiểm thất nghiệp còn 59.357 tỉ đồng.

Hiện nay Bộ Tài chính đang thiết kế một gói hỗ trợ người lao động từ nguồn kết dư này để trình với Chính phủ, Thường vụ Quốc hội. Theo đó, gói hỗ trợ sẽ chi khoảng tầm 23.000 tỉ đồng từ quỹ bảo hiểm thất nghiệp để hỗ trợ cho người lao động trong giai đoạn khó khăn này.

Như vậy, số dư quỹ sẽ còn lại khoảng 39.405 tỉ đồng. Bộ Tài chính, Bộ LĐ-TB&XH đặc biệt quan tâm đến giải pháp hỗ trợ trong những giai đoạn khó khăn và sẽ bằng mọi cơ chế, chính sách hỗ trợ cho người lao động.

Ông PHẠM MINH HUÂN (nguyên thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH): Làm kỹ công tác tư tưởng cho người lao động

Cơ quan chức năng phải tuyên truyền cho người lao động hiểu tác hại rút một lần, không có lương hưu thì sẽ vất vả ra sao.

Cơ quan chức năng cũng phải tính toán nếu số lượng người rút bảo hiểm xã hội một lần tăng thì giải pháp cụ thể ra sao để “đón đầu”. Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam cũng phải vận động đoàn viên, nhất là về chính sách lương hưu, bảo hiểm y tế.

Trong ngắn hạn, gói hỗ trợ 23.000 tỉ đồng từ quỹ bảo hiểm thất nghiệp phải cụ thể, nếu cho vay thì lãi suất thấp hoặc không có, thủ tục đơn giản để người lao động giải quyết khó khăn trước mắt.

Vai trò thiết kế phải do Bộ LĐ-TB&XH tính toán, còn Bộ Tài chính giữ vai trò tạo nguồn. Cạnh đó, công tác thu chi bảo hiểm xã hội phải minh bạch nguồn tiền để người lao động yên tâm đóng góp, tránh suy nghĩ “không biết sau này tiền đóng bảo hiểm có được lấy hay không?”.

HÀ QUÂN